Modern sanat sevmiyorum ama yine de her fırsatta soluğu sergilerde alıyorum. “ZERO. Geleceğe Geri Sayım” sergisi bana modern sanatı sevdirmeyi başaramadı ama en azından ZERO akımı hakkında fazlasıyla bilgi sahibi oldum. 2 Eylül‘de ziyarete açılan sergiyi 10 Ocak 2016 tarihine kadar mutlaka gezin derim.
Heinz Mack (1930 -) Dokuz Sütun Üzerindeki Gökyüzü, 2012-14
Karma malzemeden yapı üzerinde 850.000 tessarae* (mozaik taşı, 24 karat altın varak) ve çelik platform 750 x 125 x 125 cm Özel Koleksiyon, Almanya Beck & Eggeling International Fine Art izniyle // Tessera, mozaik işinde kullanılan küçük parçaların her birine verilen admış. “tessarae” kelimenin çoğul hali.
Günther Uecker (1930-) Şişe Mantarı İmge II, 1960
Tuval üzerine şişe mantarı ve sentetik reçine 100 x 100 cm Rira Koleksiyonu
ZERO sergisinin önce afişlerini gördüm sokaklarda, daha sonra televizyonda reklamını. Kardeşimi de Sakıp Sabancı Müzesi‘ne gitmeyi alıştırdığımdan olacak ki, o da görür görmez “Abi gidecek miyiz?” diye sormaya başladı. Yazının başında kamu spotu misali mesajımı vereyim önce: Efendim, çocuklarınızı sergilere götürün ki sanatı sevsinler, dünyayı ve en önemlisi “kendilerini” öğrensinler. S.Ü. Sakıp Sabancı Müzesi (SSM) ve Akbank Sanat işbirliğiyle oluşturulan sergiye kardeşim yerine arkadaşım İrem’le gittik. Ama kardeşimi de götüreceğim mutlaka. Sergide en beğendiğim eser Heinz Mack‘in Dokuz Sütun Üzerindeki Gökyüzü adlı eseriydi. Eserin, müzenin en bayıldığım noktalarından birinde sergilenmesinin de beğenim üzerindeki etkisi büyük tabii.
Heinz Mack (1930 -) Dinamik Strüktür (Beyaz Üzerine Siyah), 1962
Amerikanbezi üzerine sentetik reçine 130 x 120 cm Studio Mack
ZERO Nedir? ZERO Akımı Nasıl Doğdu?
ZERO akımı, II. Dünya Savaşı sonrası dünyaya hakim olan durağan ve olumsuz atmosfere bir cevap olarak 1957’de Almanya’da doğmuş ve adını bir roketin kalkmasından önceki geri sayımdan alıyormuş. ZERO‘nun kurucuları ise Heinz Mack, Otto Piene ve Günther Uecker. Akımın tinsel öncülüğünü üstlenmiş önemli sanatçılar ise Yves Klein, Piero Manzoni ve Lucio Fontana. Daha sonra, Avrupa’nın hemen her köşesinden pek çok sanatçı akımın düşüncesini benimsemiş; hatta Japonya’ya kadar uzanmış. Son sergi ise 1967 yılında düzenlenmiş ve Heinz Mack ZERO‘nun sona erdiğini ilan etmiş. Yani sadece 10 yıl süren bir ömre rağmen ZERO, 20. yüzyıl çağdaş sanatına damgasını vurmayı başarabilmiş.
Yves Klein (1928-1962) California (IKB 69), 1961
anoya marufle gazlı bez üzerine kuru pigment ve sentetik reçine 194,5 x 140 cm
“Zero. Geleceğe Geri Sayım” sergisi de ZERO‘nun omurgasını oluşturan Işık, Zaman, Boşluk, Renk ve Hareket temaları etrafında şekillenmiş. Tamam şekillenmiş ama bazı eserler vardı ki yok artık demekten kendimi alamadım. Lütfen beni modern sanat düşmanı olarak görmeyin. Sergiye de gitmeyin demiyorum, gidin mutlaka ama serginin belki de en önemli eserlerinden biri olan Yves Klein‘ın California adlı eseri nedir Allah aşkına?
Lucio Fontana (1899-1968) Uzamsal Kavram, Doğa, 1959-60
Bronz, 66 cm Rira Koleksiyonu
Bu eseri görünce aklıma ilk olarak antep fıstığı geldi. Eserin adı Uzamsal, Kavram, Doğa. Eh neyse antep fıstığı doğada yetişir diyerek eseri ucundan anladığımı belirtmiş olayım. Anlıyorum yahu ben bu işten. Fıstık gibi çocuğum.
Otto Piene (1928-2014) Şişme Nesneler, 2014
Sergide en beğendiğim ikinci çalışma Otto Piene‘nin Şişme Nesneler‘i oldu. Bu sanatçıların kafasından ben de istiyorum. Bu fikir aklına nasıl geldi acaba? “Böyle şişme nesneler olsun, arada bir şişip, sönsünler; ama küçük olmasın biraz büyük tutalım. Gökkuşağı renkleri de kullanalım please.”
Piero Manzoni (1933-1963) Achrome, 1959- 62
“Aa annemlerin odasında da var bundan!” dediğim eser Piero Manzoni‘nin Achrome‘u. Kurban Bayramı’na sayılı günler kaldı. Kestiğiniz koyunun postundan bir bölümü çerçeveletip astıktan sonra siz de bir Achrome meydana getirebilirsiniz.
Eski ZERO sergisi afişleri
Günther Uecker (1930-) İsimsiz
Ahşap pano üzerine tuval üzerine çiviler ve kurşun kalem
Stadtsparkasse Düsseldorf Koleksiyonu, Almanya
Küçükken bundan yapıp da oynamayan yoktur sanırım. Çivileri tahtalara çakar, başına ve sonuna iki kale belirledikten sonra madeni parayla maç oynardık. Günther Uecker de bu oyundan esinlenmiş sanırım. Ama isim vermeyi atlamış. Eserlere isim verilmemesine sinir olduğumu da belirtmiş olayım. İsimsiz ne yahu?
ZERO Sergisi Neyi Amaçlıyor?
Onu da bize serginin küratörlüğü üstlenen ZERO Vakfı Kurucu Yöneticisi Mattijs Visser söylesin;
“Avrupa’da savaş sonrasında insanlar ve elbette ki onlarla birlikte sanatçılar, II. Dünya Savaşı’nın beraberinde getirdiği var oluş deneyimlerini yaşamak zorunda kaldılar. Özellikle de o dönemin genç sanatçı kuşağı, karşılıklı düşünce ve görüş alışverişi için olanaklar yaratmaya girişti. ZERO işte böyle bir ortamda doğdu. “ZERO. Geleceğe Geri Sayım” sergisiyle, bu hareketin temelinde yatan sanatsal ve coğrafi sınırların aşılması ve ortadan kaldırılması ilkesini sürdürmüş ve kültürlerarası diyaloğu desteklemiş olmaktan gurur duyuyoruz. Bu sayede genç kuşak, ZERO grubunun durduğu yeri, sunduğu olanakları keşfetme ve duyusal düşüncelerinden esinlenme imkânına kavuşacak.”
Sergiyi gezdikten sonra, akıma odaklanan 2014 yapımı “ZERO Saati – ZERO Sanat Akımı” isimli belgeseli de izlemeyi unutmayın derim.
Sakıp Sabancı Müzesi Salı, Perşembe, Cuma, Cumartesi, Pazar: 10.00-18.00 Çarşamba ise 10.00-20.00 saatleri arasında açık. Pazartesi günleri kapalı. Çarşamba günü herkese ücretsiz, diğer günler ise tam 20, indirimli 15 TL. / Adres: Sakıp Sabancı Caddesi, Emirgan, İstanbul
Bence sergi-sanat eleştrisi yazmak zorunda değilsin dostum. Hatta sadece haber yapabilirsin, yorumsuz ama.