Askerî Müze’de Mehter Takımı Gösterisi

Dünyanın en eski bandosu olan “mehter”i haftanın beş günü Harbiye‘de yer alan Askerî Müze‘de izleyebileceğinizi biliyor muydunuz? Görsel ve işitsel bir şölen olan mehter konserlerinden birine mutlaka katılın derim. Askerî Müze ya da Harbiye Askeri Müzesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Harp Okulu olarak kullanılan Harbiye‘deki binasında yer alıyor. Zaten Harbiye adı da buradan geliyormuş. Yerini bilmeyenler için müze, Taksim’le Şişli arasında bulunmakta. Askerî Müze’ye en son yıllar önce babamla gitmiştim; bu kez ilk gittiğim sefer henüz hayatta olmayan kardeşim, babam ve ben birlikte gittik. Ziyaret için özellikle Cumartesi gününü seçtik ki mehter konserini izleyebilelim.

Askerî Müze hakkında daha sonra detaylı bir yazı yazacağım; bu yazıyı tamamen mehtere ayırmak istedim. Öncelikle şunu söyleyeyim; izlediğinizde siz de göreceksiniz ki mehter marşları kaba tabirle oldukça “gaza getirici”. 

Askeri Müze‘nin açık olduğu her gün, yani Pazartesi ve Salı hariç her gün 15.00- 16.00 saatleri arasında iki seans hâlinde mehter konserini seyredebilirsiniz. Müze 17.00’de kapanıyor ve oldukça büyük bir alana yayılmış. Bu nedenle mehteri seyredip öyle gezerim diye düşünmeyin, gezinizi ona göre planlayın derim.

Müzeyi gezerken pek insan yoktu ama mehter saati yaklaştıkça konser salonunun önünde bekleyenler yavaş yavaş artmaya başladı. Nereden geldi bu insanlar hiçbir fikrim yok doğrusu. İzlemeye gelenlerin büyük bir bölümünü ise Arap turistler oluşturuyordu. Araplar her yerde! Bu da bizim ayıbımız olsun.

Biz gidip orta bölümün en önüne oturduk. Askerlere çak yapacağım sanki ne işin var en önde? Benim size tavsiyem biraz daha yukarılara oturmanız yönünde olacak. Böylelikle mehter takımının hepsini daha rahat bir şekilde izleme imkanına kavuşmuş olacaksınız. Daha sonra isterseniz yerinizi değiştirebilirsiniz, oturacak yer bol merak etmeyin. Tıklım tıklım olmuyor zaten. İlk olarak mehter nedir, mehterin tarihi hakkında İngilizce alt yazılı olarak bir sunum seyrediyorsunuz. Sunumda anlatılanla İngilizce çevirisi arasında biraz fark vardı. İngilizcesini özet geçmişler biraz.

Sunum bittikten sonra perde yukarı kalkıyor ve karşınızdaki kapılar açılmaya başlıyor. Müzenin bahçesi ve bahçede mehter takımı tam kadro karşınızda. Bu noktada heyecanlandığımı inkar etmek istemem. Oldukça farklı bir duygu, gidin yaşayın derim.

Ve başlıyorlar mehter marşlarını sırayla icra etmeye… Birkaç marş sonra bitecek diye düşünürken beklediğimden uzun sürdü. Hatta Periscope yayını (Periscope işini çok sevdim, arada bir yayın yapmaya planlıyorum; beni Twitter‘dan takip edin derim) yaptım, Instagram‘a video koydum, fotoğraf ve video çektim. Bol bol telefonu bırakıp ânı yaşadım ve tabii her marş sonunda gönülden alkışladım. Alkışım da kıymetlidir ha!

Konser bittikten sonra ise 10 dakika süreyle mehter takımıyla fotoğraf çektirme imkanınız var. Öyle sırayla fotoğraf çekilme diye bir olay yok. Herkes hurra sahneye üşüşüyor ve sizin fotoğrafınızda başka birinin de çıkmış olma ihtimali oldukça yüksek. Zaten tüm mehter takımıyla değil bazı üyeleriyle fotoğraf çektirebiliyorsunuz. 

Askeri müzik tarihinin başlangıcı ve dünya askeri bandolarının temel taşı olarak kabul edilen mehter, Osmanlılar’da, askerî musukiyi icra eden topluluğa verilen isim. Farsça’da “mihter” olarak geçen mehter kelimesi, “ekber” (en büyük), “âzam” (pek ulu) anlamlarına gelmekte. Daha sonra dilimize mehter olarak geçiyor, çoğulu olarak da mehterân kelimesi kullanılmakta.

İlginç bir bilgi vereyim; düşman orduları sırf mehteranı susturabilmek için savaş başlar başlamaz önce Mehter Bölüğü‘ne hücum ederlermiş. “Bir sus bea!” şeklinde önce mehteri sustumak fazlasıyla akıllıca bir hareket. Zira adam zaten stres içinde bir de senin moral bozucu (kendi açılarından) marşını mı dinlesin. Düşmana karşı oldukça cesaret arttırıcı bir etkisi olan mehteranın bildiğiniz gibi kendine has bir yürüyüşü var: Üç adımda bir dur, yarım sağa ve yarım sola dön. Daha sonra bu mehter aşkı, mehterin cazibesi Avrupa’ya da tesir ediyor. Önce Avusturyalılar, Prusyalılar, daha sonra da Ruslar, Almanlar ve Fransızlar mehtere benzer mızıka takımlarını kuruyorlar. Mozart, Bizet gibi isimler de mehterin etkisine kapılıp eserler ortaya koyan bestekarlar arasında. Bu eserlerin en önemlisi ise hiç kuşkusuz Mozart‘ın Alla Turca‘sı.